Denizli’nin Tavas İlçesi, Vakıf Mahallesi, Antik Dönemde Tıp ve Bilimin Merkezi olarak ön plana çıkmıştı. Antik dönemde Dünya’ya Doktor yetiştiren şehir olarak bilinir. Herakleia Salbace Antik Kenti güç tanrısı Herakles (Herkül) adına kurulmuş olmasına rağmen, kentin baş tanrısı Asklepios ve karısı Hygeia’dır. Aphrodisias kentine komşu olarak, Küçük Timelos nehri tarafından sınırlandırılmıştır. Sonuç olarak, kentin tanrısı, nehir tanrısı “Timelos”dur. Bu tanrı, kentin Roma imparatorluğu zamanında basılan sikkelerinin üzerinde resmedilmiştir. Bu sikkeler üzerinde, kentin adı, “Herakleoton” olarak geçmektedir. Bu isimden anlaşılacağı üzere kent, yarı tanrı kahraman “Herakles” adına kurulmuştur.

Bugün Herakleia Salbace Antik Kenti’nin bir kısmının üzerinde köy yerleşimi bulunur. Kent, Tabae (Davaz) Ovası’nın kuzeydoğu sonunda Salbacos (Babadağ) dağ silsilesinin eteklerinde Vakıf (Köyü) Mahallesi’nin bulunduğu alandadır. Antik kentin ne zaman kurulduğu tam olarak bilinmemektedir. Ancak kentte ele geçen sikkelerin en erken tarihlisi MÖ 1. yy’dan daha geriye gitmemektedir. Bu da kentin Hellenistik dönemde kurulmuş olduğunu göstermektedir. Antik dönemde Karia Bölgesi sınırlarında yer alan Herakleia Salbace, Roma Dönemi öncesi yönetim birliği olarak Alabanda Conventus’una dahil edilmiştir. Roma dönemin de ise Aphrodisias yönetim birliğine dahil olmuştur.

Bizans döneminde M.S. 5. yy’da tüm bölge kentlerinde olduğu gibi antik kentin etrafı sur duvarıyla çevrilmiştir. Bizans döneminden sonra 12. yy’dan itibaren bölge Türklerin eline geçmiştir. Roma dönemine ait sikkeler üzerinde Glykon İmparator Neron (MS 54-68) zamanında Herakleia rahibi, Stephanephoros, Gymnasiarch, Boule, Priteneion ve Statilios Attalos olarak zikredilmiştir. Hatta bu sıfatlar MS 2.yy’da Antoninler Dönemi sikkeleri üzerinde dahi görülmektedir. Antik dönemde Denizli çevresinde yer alan, Hierapolis, Laodikeia, Attouda, Karura, Herakleia Sallbace ve Eumeneia kentlerinde tıp bir bilim dalı olarak kabul edilmiştir. Yazıtlardan ve antik kaynaklardan edinilen bilgilere göre, Herakleia Salbace’de (Tavas, Vakıf -Köyü- Mahallesinde) tıp bilimi çok ileriye gitmiştir. Özellikle aynı aileden olan doktorlar, Roma İmparatorları Trajanus (MS 98-117), Marcus Aurelius (MS 161-180) ve Lucus Verus (MS 161-169)’un baş hekimliklerini yapmıştır.

Yazıtlardan elde edilen bilgilere göre İmparator Trajanus’un doktoru ve danışmanı Titus Statilius Kriton’dur. Yine kentte ele geçen bir yazıtta M.S 50 yıllarında Archelaos’un önemli bir tıp doktoru olduğunu göstermektedir. Yine eldeki belgelere göre, Roma İmparatoru Antoninus Pius (MS 138-161) ve Marcus Aurelius’un (MS 161-180) doktoru Damokrates’tir. Şüphesiz Roma İmparatorları Marcus Aurelius (MS 161-180) ve Lucus Verus (MS 161-169) dönemlerin de şef doktor Statilius Attalos’tur. Yazıtlarda adı geçen diğer önemli doktor ise Diogenianost’tur. Bu da antik kentin tıp alanında ne kadar ileriye gittiğini ve antik dönemde burada yetişen doktorların tüm dünyada ün saldıklarını göstermektedir. Ayrıca Herakleia Antik Kentinde kabartmalar ve heykeller üzerinde sağlık tanrısı Asklepios ve karısı Hygeia sıkça betimlenmiştir. Bunlarla ilgili olarak antik kentte bir tıp okulu vardı ve burada antik dünyanın en meşhur hekimleri yetiştiriliyordu.

STADYUM

Antik kenti çevreleyen sur ile Vakıf köyü arasında kalan bir kısımda yer alıyor. Şu an Yamaçlarda bazı basamakları, günümüze kadar ulaşmış durumda. Batı kısmındaki basamaklar ise, tamamen tahrip olmuş. Bu alanın üzerine ise zamanında köy evleri inşa edilmiş. Bu alan dar bir sokaktan giriliyor. Köyün ortasında ise tarihi eserlerin ve yazıtların kullanılarak yapıldığı bir çeşme bulunuyor.